Müzik ve sanat neredeyse hepimizin hayatının vazgeçilmez bir parçası. Konu müzik olduğunda ise herkesin aklına gelen: Ray Charles, Ella Fitzgerald, The Rolling Stones, Led Zeppelin gibi isimlerden en az birisini kesinlikle duymuş olmalısınız. Bu ve daha bir çok popüler sanatçının/grubun ortak noktası sizce nedir? Tabi ki de onların bu ünlerine kavuşmasında büyük bir rol oynayan Ahmet Ertegün. Bu yazıda onun bu başarısına ve ardında bıraktığı mirasına göz atacağız. Bu yazıyı okurken ruhu yaşamak adına şu parçaları dinlemeyi unutmayın:
- Aretha Franklin – Respect
- Ray Charles – What’d I Say
Ahmet Ertegün Kimdir?
Cumhuriyetle yaşıt olan Ertegün, 30 temmuz 1923 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası dönemin Washinton Büyükelçisi olan Münir Ertegün’dür. Babasının bu görevi dolayısıyla gençliğini Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde geçirmiştir. Müzikle olan ilgisi de çok küçük yaşlarda annesinin ona ses kaydeden bir plak çalar hediye etmesi ile başlamış. 18 yaşına geldiğinde ise 50 bin plaktan oluşan bir koleksiyona sahip olmuştu bile. Sonrasında kardeşiyle kurduğu plak şirketi onu tüm dünyada ünlü bir yapımcı haline getirdi. Ne yazık ki 2006’da bir Rolling Stones konseri sırasında ayağı kayıp başını vurduktan bir süre sonra hayata gözlerini yummuştur.
Başarıları ve Faaliyetleri
Ahmet Ertegün abisi Nasuhi ile birlikte 10 bin dolar borç alarak Atlantic Records şirketini kurdu. Siyahi müzisyenlerle kurduğu güçlü bağdan ötürü döneminin en önemli caz müzisyenleri ile ortaklık yapmıştır. İlk albümünü 1947 yılında çıkaran Atlantic Records, bundan tam iki yıl sonra bir milyon satışa ulaşan ilk hitini çıkarmıştır. Ahmet Ertegün şirketini kurma sebebinin beğendiği şarkıcılar ile ortaklık yapmak olduğunu söylemiş ve büyük işler başaracaklarını hiç düşünmemiş. Yıllar sonra vefat ettiğinde eğlence dünyasının patronlarından David Geffen kendisi için: “Kendi işini kurmak isteyen bir çok girişimciye yol gösterdiği gibi beni bu işe sokan da odur” diyecek ve Ertegün’ün mirasının önemini herkese gösterecekti.
Sanatçılar
Ahmet Ertegün en çok ünlü siyahi sanatçı Ray Charles’ın kariyerine yön vermesi ile tanınır. Charles’ın hayat hikayesini anlatan “Ray” filminde bu birlikteliği çok detaylı bir şekilde izleriz. Ayrıca filmde Ahmet Ertegün’e hayat veren oyuncu Curtis Armstrong’dur. Ertegün özellikle R&B tarzında müzik yapan sanatçılarla çalışmış ve aralarından hit olmuş onlarca şarkı çıkarmayı başarmıştır. Ayrıca, yıllar sonra “Soul müziğin kraliçesi” olarak anılacak olan Aretha Franklin ilke “Soul müziğin kralı” olarak anılacak olan Otis Redding ile beraber çalışmıştır. Bu sanatçılar gospel (ilahi) türden müzik yapan köklere sahiplerdi. Ahmet Ertegün ise onların içindeki muhteşemliği stüdyo kaydında ortaya çıkarmaları için teşvik etti.
Sadece soul ve R&B ile kalmamış bugün dünya çapında ününü korumaya devam eden bir çok rock ve metal gruplarını da yetiştirmiştir. İngiliz rock grupları Led Zeppelin, The Rolling Stones ile beraber çalışmış ve büyük oranda dünyada tanınmalarına katkı sağlamıştır. Ertegün sadece beraber çalıştığı gruplar ile değil, elinden kaçırdığı sanatçılar ile de tanınmaktadır. Mesela Elvis Presley ile yapılacak bir anlaşmayı 20 bin dolarlık teklif farkı ile kaybetmiş. Sonrasında Atlantic Records’un kapısını çalan genç bir kızı geri çevirmiş. Bu kız kim diye merak ediyorsanız kendisi bugün Madonna olarak biliniyor.
New York Cosmos
Ertegün sadece müzik dünyası ile sınırlı kalmamış, New York Cosmos takımını kurarak ABD’ye futbolu getiren isimlerden birisi olmuştur. Kıtasal çapta başarılı olan ilk futbol ligi NASL’e katılan takım yarı finallere kadar yükselmeyi başardı. Sonrasında dönemin ünlü futbolcuları Pelé ve Giorgio Chinaglia gibi isimleri bünyesine dahil eden takım zirve dönemini yaşadı.
Brezilyalı futbolcu Pelé’nin 1977’de emekli olmasıyla hem futbol ligi hem de Cosmos takımı düşüş dönemini yaşamaya başladı. Futbola karşı yıllar içinde gelişen ilgi ve tutku tekrardan sönüyordu. Artık seksenlere girildiğinde hem insanların hem de medyanın ilgisi oldukça düştü ve niyahetinde lig tamamıyla sona erdi.
Rock and Roll Şöhret Müzesi
Rock müzik camiasında büyük başarılara ulaşan isimlerin ölümsüzleştiği ve onların başarısını kayıt altına alan RRHOF müzesi 1983 yılında Ahmet Ertegün öncülüğünde kurulmuştur. Şüphesiz bu oluşum Ertegün’ü müzik camiasında ölümsüz yapan şeydir. Müze bugün Ohio eyaletinin Cleveland şehrinde bulunuyor ve yüzbinlerce insan tarafından ziyaret ediliyor. Müzenin sergi kısmında dünya çapında üne kavuşmuş sanatçıların ve grupların kişisel eşyalarını, fotoğraflarını vs. bulabilmek mümkün. Aklınıza gelebilecek neredeyse tüm rock sanatçıları burada yaşatılıyor diyebiliriz. Hayatta olsalar da olmasalar da…
Mirası
Ahmet Ertegün bir müzik yapımcısı, girişimci, iş insanı, hayırsever olarak tarihe geçmiştir. Lakin o hepsinden öte ABD ve dünyada Türk milletini ve kültürünü tanıtmak için çalışan bir kültür elçisi olmuştur. Özellikle Türkiye’nin haritada nerede olduğunu bilmeyen Amerikan toplumuna bir Türk olarak kendi vizyonunu aktarabilmiştir. “Üsküdar’a Gider İken” parçasını Amerika’da yayınlamış, Türk-Amerikan İş Adamları Derneğinin başkanlığını yapmış ve sayısız hizmette bulunmuştur. Hakkında sayısızca yazı yazılmış, belgesel çekilmiş. Sadece müzikle kalmamış birden fazla sektöre yön vermiş… Başaralı kariyerini Grammy ödülüyle taçlandırmış ve Berklee Müzik Okulu tarafından “fahri doktor” ünvanı kazanmıştır. Bu yüzden Ahmet Ertegün ve onun gibi yurtdışında kültürümüzü tanıtan kişilere hak ettikleri önemi göstermeliyiz diye düşünüyorum.
